Dövizle haşır neşir olan herkesin bir noktada kulağına çalınmıştır: “Parite yükseldi”, “parite düştü”… Pekala bu parite denen şey tam olarak ne? Dolarla mı ilgisi var, Euro ile mi? Yoksa yalnızca yatırımcıların takip ettiği bir şey mi? Dr. Hakan Özerol’un anlatımıyla ‘parite’ kavramını gelin birlikte öğrenelim. 👇
Parite, iki yabancı para ünitesinin birbirine olan oranıdır.
Parite, temelde bir para ünitesinin diğer bir yabancı para ünitesi karşısındaki kıymetini tabir eder. En çok bilinen örneklerden biri, Euro ile Amerikan Doları’nın oranı olan EUR/USD paritesidir. Yani 1 Euro kaç dolar ediyorsa, bunu gösteren sayıya parite diyoruz. Örneğin 1 Euro = 1.10 dolar ise, parite 1.10’dur.
Pariteyle döviz kuru birebir şey değil!
Genelde döviz kuru ile parite birbirine karıştırılır. Döviz kuru dediğimizde örneğin, TL’nin yabancı para karşısındaki bedeli akla gelmeli. Örneğin 1 Dolar = 38 TL üzere. Fakat parite dediğimizde, iki yabancı para ünitesi ortasındaki oran kelam hususudur. Yani Euro’nun Dolar’a karşı kıymeti, ya da Pound’un Yen karşısındaki durumu üzere. Bu ayrımı yapmak, bilhassa yatırım yaparken kıymetli.
Parite, yalnızca ekonomistlerin değil, herkesin hayatını etkiliyor!
İthalat ve ihracat yapan şirketler için parite hayati değere sahip. Örneğin Avrupa’dan mal alıyorsan ve Euro ile ödeme yapıyorsan, Euro/Dolar paritesindeki bir artış senin maliyetini etkileyebilir. Birebir formda ihracat yapan biri için, sattığı eserin hangi para ünitesiyle satıldığı ve paritenin hangi düzeyde olduğu kar oranını direkt belirleyebilir.
Parite neden yükselir yahut düşer?
Paritenin hareket etmesinde birçok faktör rol oynar. En başta gelenlerden biri, merkez bankalarının aldığı faiz kararlarıdır. Örneğin Amerikan Merkez Bankası faiz artırırsa, dolar daha cazip hale gelir ve güçlenir. Bu durumda Euro/Dolar paritesi düşebilir. Zira dolar, euro karşısında kıymet kazanmıştır. Birebir biçimde enflasyon, büyüme dataları ve siyasi gelişmeler de pariteler üzerinde önemli tesirler yaratabilir. Yani ekonomik göstergeler, aslında paritenin istikametini belirleyen ipuçlarıdır.
Paritenin artması yahut düşmesi ne manaya gelir?
Paritenin yükselmesi, oranı oluşturan birinci para ünitesinin güçlendiği manasına gelir. Örneğin EUR/USD paritesi 1.10’dan 1.12’ye çıkarsa, bu Euro’nun Dolar karşısında paha kazandığını gösterir. Parite düştüğü vakit da tam zıddı meydana gelir yani Euro, Dolar karşısında bedel kaybetmiş olur.
Pariteyi kimler takip etmeli?
Sanılanın tersine, parite yalnızca yatırımcıların radarında olması gereken bir kavram değil. Dövizle kredi borcu olanlar, yurtdışıyla iş yapan şirketler, dövizle maaş alan çalışanlar, hatta yurt dışına seyahat planlayan bireyler bile parite değişiminden etkilenebilir. Örneğin euro ile tatil yapmayı planlıyorsan, parite artışı bütçeni direkt etkileyebilir.
Yatırım yaparken parite kavramını bilmek şart!
Dövizle süreç yapan biriysen, parite hareketlerini hakikat tahlil edebilmen büyük fark yaratır. Zira paritenin nereye evrileceğini anlamak, sana alım-satım zamanlamasında avantaj sağlar. Yanlış yorumlanan bir parite hareketi ziyan ettirirken, bunu hakikat okumak seni yararlı çıkarabilir. Hasılı parite, yalnızca sayısal bir oran değil, yatırımcının tarafını belirleyen pusuladır.
