Eğitim, sırf bireyin bilgi edinme süreci değil, bir milletin varoluşunun ve devamlılığının temel taşıdır. Geçmişten geleceğe uzanan bir köprü olarak eğitim, hem kolektif hafızayı taşır hem de yeni jenerasyonların kimlik ve vizyonunu inşa eder. Bu bağlamda, Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitime yüklediği mana, sadece çağının gereksinimlerine cevap vermekle sonlu kalmamış; ulusun bağımsızlık ve çağdaşlaşma serüveninde eğitim kurumlarını stratejik birer mevzi olarak konumlandırmıştır. “En büyük savaş, cehalete karşı yapılan savaştır” kelamlarıyla Atatürk, eğitimi bir kalkınma problemi olmanın ötesinde, bir özgürlük ve kimlik sıkıntısı olarak görmüş, toplumun her ferdinin bu şuurla yetişmesini bir mecburilik haline getirmiştir.
Bugün, bilgi toplumunun süratle evrildiği bir dünyada, eğitim sistemlerini sadece teknolojiyle donatmak kâfi değildir. Bilgiye erişimin sınırsızlaştığı çağımızda, problem artık ne kadar bilgiye sahip olduğumuzdan çok, sahip olduğumuz bilgiyi nasıl anlamlandırdığımız ve hangi bedeller ekseninde kullandığımızdır. Tam da bu noktada, tarihi mirasımızı geleceğin eğitim paradigmasına nasıl entegre edeceğimiz sorusu hayati bir değer kazanmaktadır. Eğitim; geçmişin derin köklerinden beslenen, ama geleceği inşa edecek dinamizmi içinde barındıran bir süreç olmalıdır. Atatürk’ün çizdiği vizyondan ilham alarak, eğitimde sırf bilişsel değil, birebir vakitte etik, kültürel ve toplumsal bir uyanışı da hedeflemek zorundayız.
Tarihsel Miras Olarak Eğitim
Mustafa Kemal Atatürk, eğitimi, ulusun bağımsızlık çabasının vazgeçilmez bir ögesi olarak görmüş; askeri ve siyasi zaferlerin lakin eğitim yoluyla kalıcı kılınabileceğini ısrarla vurgulamıştır. Cumhuriyetin ilanının çabucak akabinde başlatılan eğitim seferberliği, sırf yeni bir kuşak yetiştirme maksadı taşımamış; birebir vakitte yüzyıllardır süregelen zihinsel durağanlığa ve dogmatik bağnazlığa karşı bir uyanış hareketi olmuştur. Harf İhtilali, Millet Mektepleri ve Köy Enstitüleri üzere teşebbüsler, bireyi pasif bir bilgi alıcısı olmaktan çıkarıp faal bir şuur öznesine dönüştürmeyi hedeflemiştir. Bu projeler, toplumu çağdaş dünyanın gereklerine uygun biçimde tekrar yapılandırmakla kalmamış; her bireyin, ulusal kimliğin taşıyıcısı olduğu şuuruyla yetişmesini amaçlamıştır.
Eğitimin, sadece mesleksel marifet kazandırma alanı olarak değil, tıpkı vakitte bireyin pahalar sistemi ve dünya görüşü üzerinde belirleyici bir tesiri olduğu gerçeği, Atatürk’ün eğitim ideolojisinin temelinde yer alır. O, çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmayı bir gaye olarak belirlerken, bunun salt teknolojik ya da ekonomik gelişmişlikle hudutlu olamayacağını açıkça söz etmiştir. Gerçek ilerleme, düşünsel özgürlükle, kültürel derinlikle ve etik bir şuurla mümkündür. Bu sebeple, eğitim sisteminin içeriği, bireyi sadece teknik bilgiyle donatmakla kalmamalı, tıpkı vakitte onu kendi kimliğini anlayan, tarihi sorumluluklarının farkında bir yurttaş olarak yetiştirmelidir.
Geleceğin Eğitim İhtiyacı
Günümüzde globalleşmenin tesiriyle bireyler, çok kültürlü bir dünyanın içinde yaşamaktadır. Bilgi ve teknolojiye erişim suratı, bireylerin zihinsel altyapılarını dönüştürmekte; alışkanlıklar, algılar ve beklentiler daima bir değişim geçirmektedir. Bu türlü bir ortamda, eğitim sisteminin misyonu sırf şimdiki bilgi aktarmak değil, bireyin kendi kimliğini global akış içinde koruyabilmesini ve geliştirebilmesini sağlamaktır. Aksi takdirde, bilgi yığınının altında ezilmiş, kimliksizleşmiş bireylerin çoğaldığı bir toplum yapısıyla karşı karşıya kalmak kaçınılmaz olacaktır.
Bu noktada, Atatürk’ün ‘fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür’ birey mefkuresinin, bugün her zamankinden daha geçerli olduğu görülmektedir. Fikri hür birey, aldığı bilgiyi eleştirel bir süzgeçten geçirir; vicdanı hür birey, kararlarını etik prensiplere dayandırır; irfanı hür birey ise bilgiyle yetinmeyip onu hikmet ve bilgelikle yoğurur. Geleceğin eğitim sistemleri, bu üç temel nitelik üzerine inşa edilmediği sürece, teknolojik gelişmelerin insanlığı daha ileriye taşıyacağına dair beklentiler sadece bir yanılsamadan ibaret kalacaktır.
Yeni jenerasyonlara sırf meslek edindirmek değil; onları düşünen, sorgulayan, sorumluluk alan bireyler olarak yetiştirmek eğitim sistemlerinin temel hedefi olmalıdır. Bilginin üretimi, paylaşımı ve kullanımında etik sorumluluklar geliştirilmeden, eğitim ne bireye ne topluma kalıcı bir bedel katabilecektir. Atatürk’ün eğitim vizyonu, bilgi çağına entegre edilecek güçlü bir ahlaki temel sunmaktadır.
Atatürk’ün Eğitim Vizyonunun Geleceğe Yansıması
Atatürk’ün eğitime yaklaşımı, sadece ferdî gelişimi hedeflememiş, tıpkı vakitte toplum mühendisliği perspektifi taşımıştır. O, eğitimi ulusal kimliğin, toplumsal barışın ve medeniyet yarışındaki rekabet gücünün anahtarı olarak görmüştür. Bugün, dünyanın büyük dönüşümler yaşadığı bir çağda, bu vizyonun güncellenerek sürdürülmesi zorunluluktur.
Eğitim sistemlerimizde bireylerin sırf akademik performansları ölçülmekte; onların kültürel aidiyetleri, etik hassaslıkları ve toplumsal sorumlulukları büyük ölçüde ihmal edilmektedir. Bu durum, bireyleri köksüz ve tarafsız bırakmakta, sonunda ise toplumsal bütünlüğü zayıflatmaktadır. Halbuki ki Atatürk, eğitimi ulusal karakterin taşıyıcısı olarak pozisyonlandırmış, her bireyin bir manada ulusun yaşayan hafızası olmasını hedeflemiştir.
Bu bağlamda, geleceğin eğitim modelleri, bireyin bilgiye erişimini kolaylaştırırken, birebir vakitte ona kim olduğunu, nereden geldiğini ve nereye yönelmesi gerektiğini öğreten bir anlayışla şekillendirilmelidir. Müfredatlar, tarih, kültür ve edebiyat üzere alanları sadece bilgi objeleri olarak sunmaktan vazgeçmeli; bu alanları bireyin kimlik inşasında etkin birer kaynak olarak kullanmalıdır.
Atatürk’ün “Hayatta en gerçek mürşit ilimdir” kelamı, bilimin rehberliğini öne çıkarırken, tıpkı vakitte bilimin etik ve kültürel bir bağlam içinde işlenmesi gerektiğine de işaret eder. Bugün eğitimde salt bilgi transferine indirgenen süreçler, bireyde düşünsel derinlik ve kültürel köklenme yaratamamaktadır. Bu nedenle, eğitim ideolojimizi tekrar Atatürk’ün vizyonu çerçevesinde ele almak, hem kişisel hem de toplumsal direncimizi güçlendirecektir.
Eğitim, bir ulusun hem geçmişinin taşıyıcısı hem de geleceğinin kurucusudur. Atatürk’ün öngördüğü eğitim modeli, sadece kendi çağının değil, geleceğin de gereksinimlerine karşılık verebilecek bir derinliğe ve kapsayıcılığa sahiptir. Bugün, bilgi çağında teknolojinin sunduğu imkânlarla donanırken, özümüzü ve kimliğimizi unutmamak için eğitim sistemlerimizi bu vizyon doğrultusunda yine şekillendirmek zorundayız.
Atatürk’ten aldığımız eğitim mirası, bizlere yalnızca bilgi birikimi değil; tıpkı vakitte bir sorumluluk yüklemektedir. Bu sorumluluk, bireyi sadece teknik bir varlık olarak değil; düşünen, hisseden, aidiyet duyan ve geleceği inşa eden bir özne olarak yetiştirmeyi gerektirir. Tarihten aldığımız ilhamla, geleceğe sırf bilgiyle değil; kimlik, vizyon ve bedelle yürümek zorundayız. Zira güçlü bir eğitim sistemi, güçlü bireyler; güçlü bireyler ise güçlü bir gelecek demektir.
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
