Girişimcilik denince hâlâ birçok kişinin aklına birinci gelen şey para oluyor. Güya düzgün bir iş fikrinin tek kıstası, onu destekleyecek bir bütçenin olup olmamasıymış üzere. Meğer artık biliniyor ki yeni jenerasyon girişimciliğin mayası para değil; fikir, azim, dijital yetkinlik ve sorun çözme mahareti. Sermaye bir muhtaçlık olabilir lakin her vakit ön kural değildir. Çünkü günümüzün en dikkat alımlı teşebbüs öykülerinin birçoğu, tam da bu kuralların olmadığı, “parasız ancak kararlı” vakitlerde filizlenmiştir.
Bugünün genç girişimcileri, sermaye eksikliğini mazeret etmek yerine ellerindeki imkanları yaratıcı biçimde kullanmayı tercih ediyor.
Bu da yepisyeni bir girişimcilik modelinin kapılarını aralıyor: Zekâyla, sabırla ve az kaynakla büyüyen işler.
Dünyaca ünlü yatırımcı Warren Buffett’ın şu kelamı bu değişimin özünü özetliyor: “İnsanlar bir ağacın gölgesinde oturuyorsa, bu çok evvel biri o ağacı diktiği içindir.” Yani uzun vadeli muvaffakiyet, ani bir yatırımla değil; vaktinde atılan mütevazı adımlarla mümkün oluyor. Bilhassa sermayesiz teşebbüsçüler için bu adımlar, daha büyük bir özveri ve kararlılık gerektiriyor.
“Sermayesiz girişimcilik” kavramı, sırf düşük bütçeli iş fikirlerini değil, birebir vakitte yeni dünya tertibinde iş kurmaya dair değişen algıyı da temsil ediyor. Bugünün ekonomik şartları, teknolojik imkanları ve dijitalleşmenin suratı sayesinde artık çok daha fazla insan “elimde ne var?” diye bakarak işe koyuluyor. Bir bilgisayar, bir cep telefonu ve güçlü bir fikir; birçokları için başlangıç etabında kâfi oluyor.
Steve Jobs’un “Gerçekten tutkulu olduğunuz bir şey bulmalısınız. Zira fakat o vakit direnç gösterebilirsiniz,” kelamı, sermayesiz girişimcilikte tutkunun neden bu kadar değerli olduğunu hatırlatıyor. Parayla alınamayacak kadar bedelli olan bu direnç, sermayesi olmayan lakin hayali olan herkesin birinci yatırım aracı haline geliyor.
Sermayesiz girişimcilik, elbette konfor alanının dışında bir efor gerektiriyor. Zira paranın sağlayacağı “güvenlik yastığı” olmadan hareket ediliyor. Lakin bu durum birebir vakitte daha dikkatli, daha hesaplı ve daha stratejik olmayı da beraberinde getiriyor. Bilhassa dijital araçların bu kadar erişilebilir olduğu bir devirde, fikir geliştirmek ve sunmak için artık devasa yatırımlara muhtaçlık duyulmuyor. Wix, Notion, Gumroad, Canva, Instagram ve ChatGPT üzere araçlarla, küçük bir grup ya da ferdî gayretle bile işler büyütülebiliyor.
Türkiye’den Başarılı Örnekler, Bir Fikrin Peşinden Gitmek…
Türkiye’de girişimcilik alanında yükselen pek çok isim, sermayesiz çıktığı yolda ilham verici başarılara ulaştı. Bunlardan biri Nevzat Aydın. 2001 yılında şimdi internet altyapısı gelişmemişken, online yemek siparişi fikrini hayata geçirdi. Yemeksepeti, başlangıçta yatırım bulamasa da hakikat stratejiyle, sabırla ve kullanıcı alışkanlıklarını anlayarak büyüdü. 2015 yılında Delivery Hero tarafından 589 milyon dolara satın alındı. Fakat bu muvaffakiyet, sermayenin değil, vizyonun bir zaferiydi.
Bir başka dikkat cazibeli örnek, Armut.com olmuştu. İki genç teşebbüsçü tarafından kurulan bu platform, insanların paklık, tamirat üzere hizmet sağlayıcıları kolaylıkla bulabilmesini sağlıyor. Yola düşük bir bütçeyle çıkan Armut, dijital pazarlama araçlarını makul kullanarak büyüdü. Bugün Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde hizmet veren, on binlerce kullanıcıya ulaşan bir teknoloji şirketine dönüştü..
Dünyadan İlham Veren Hikâyeler
Dünyaya bakıldığında da sermayesiz başlayan teşebbüslerin başarlı örneklerinin epeyce fazla olduğunu söyleyebiliriz.
En bilinenlerden biri Airbnb. Kurucuları Brian Chesky ve Joe Gebbia, birinci evrede kendi meskenlerinin salonunu kiralayarak başladılar. Yatırımcılar ilgisizdi, kredi kartları borçla doluydu. Fakat pes etmediler. Kendi başlarına grafik dizaynlar yaptılar, promosyon eserleri sattılar ve sonunda yatırımcıların dikkatini çekmeyi başardılar. Bugün Airbnb, milyarlarca dolarlık bir değerlemeye sahip.
Bir diğer örnek, Spanx markasının kurucusu Sara Blakely. Hiç yatırım almadan, kendi birikimi olan 5.000 dolarla işe başladı. Birinci eserini kendi elleriyle paketledi, pazarladı, anlattı. Birçok mağaza onu ciddiye almadı. Fakat o yılmadı. Oprah Winfrey’nin takviyesini aldıktan sonra iş süratle büyüdü. Blakely, dış yatırım almadan milyar dolarlık servete ulaşan birinci bayan girişimcilerden biri oldu.
Patreon... Kurucusu Jack Conte, YouTube’dan müzik görüntüleri üretiyordu lakin para kazanamıyordu. Bu sorunu çözmek için Patreon’u kurdu. Hiç bir büyük fonla değil, gereksinimi olan tahlilden yola çıkarak ortaya çıktı. Bugün binlerce içerik üreticiye gelir kazandıran bir mecra haline geldi.
Bu örnekler, “önce para değil, evvel fikir” yaklaşımının ne kadar tesirli olabileceğini kanıtlıyor.
(Görsel Kaynağı: Slator)
Peki, Sermaye Yerine Ne Gerekiyor?
Bir işin birinci adımı sermaye değilse, o vakit ne gerekli? Bu sorunun yanıtı birkaç temel noktada batındır.
-
Bilgi: Teşebbüsçü olmak isteyen birinin evvel dünyayı, kesimleri, kullanıcı alışkanlıklarını gözlemlemesi gerekebilir.
-
Problem çözme yeteneği: Yeterli teşebbüsler, insanların hayatındaki sıkıntılara pratik ve ulaşılabilir tahliller sunabilir.
-
İletişim mahareti: Yatırımcıyı, müşteriyi, iş ortağını ikna etmeden iş birlikteliğine değer verilebilir.
-
Dijital okuryazarlık: Toplumsal medya idaresinden, kolay bir web sitesi oluşturmaya kadar birçok marifet, bugün fiyatsız araçlarla öğrenilebilir.
-
Dayanıklılık: Sermaye olmayınca, vakit zaman moral de olmayabilir. İşte o anlarda tutunabilmek; sermayesiz teşebbüsün gerçek imtihanıdır.
Elon Musk’ın şu kelamını unutmamak gerekir: “Para için değil, tahlil için yola çıkın. Para esasen onu takip eder.” İşte bu yüzden sermayesiz bir teşebbüsçü, öncelikle insanların hayatını kolaylaştıracak bir yol bulmalı.
Yeni Periyodun Teşebbüsçüsü Fikrini Sermaye Sayar…
Artık girişimciliğin tarifi değişti. Büyük ofisler, devasa reklam bütçeleri, kalabalık gruplar olmadan da iş kurulabiliyor. Bugünün teşebbüsçüsü, konutundan çalışıyor, dijital araçları kullanıyor, toplumsal medyadan pazarlıyor ve birçok vakit hiç sermaye kullanmadan para kazanmaya başlıyor.
Bu yeni nizamda girişimciliğin temelini atan şey para değil; niyet gücü. Çünkü fikir; maddi bedeli olmayan lakin sonsuz çoğaltılabilen bir sermaye tipi olarak görülebilir. Ayrıyeten en büyük kalkanı olan ruhsal sermayenin katkısı yadsınamaz ölçüde denilebilir.
“Sermayesiz girişimcilik” bir hayal değil; disiplinle, vizyonla ve sabırla örülmüş yeni bir gerçekliktir. Nihayetinde bu gerçekliğin, giderek daha çok kişinin hayatını değiştirmeye devam edeceği söylenebilir.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir.
