Yatırım yaparken her şey güllük gülistanlık olsun isteriz ancak piyasa dediğin yer, sürprizlerle dolu bir lunapark üzere: Bir bakmışsın doruktasın, bir bakmışsın aşağı yanlışsız çığlık çığlığa… 🙃 İşte tam da bu yüzden profesyonel yatırımcıların cebinde bir “B Planı” vardır: Hedging, yani riski minimize etme sanatı!
Hazırsan gel, bu kapalı silaha birlikte bakalım.👇
Hedging ne demek?
Hedging kulağa karışık bir finans terimi üzere geliyor olabilir fakat aslında çok da karmaşık değil. Günlük hayatta bile benzeri şeyler yapıyoruz. Mesela dışarı çıkarken “ya yağmur yağarsa” diye şemsiye alman da bir çeşit hedging. Yağmasa da sorun değil, ancak yağarsa hazır oluyorsun. İşte yatırımda da bu türlü. “Ya dolar düşerse?”, “ya pay senedi çakılırsa?” üzere sorulara karşı tedbir alıyorsun.
Profesyonel yatırımcı, riskten kaçmaz; onunla baş etmeyi öğrenir.
Profesyonel bir yatırımcı milyar dolarlık fon yönetirken, alışılmış ki tek bir karta oynamaz. Başında her vakit bir ‘B planı’ bulunur. Yani bir yatırım yaparken, birebir anda o yatırımı dengeleyecek öbür ataklar de yapar. Dolar aldıysa, tahminen borsada dolara aykırı hareket eden payları alır. Altın aldıysa, bir yandan da faizi kollar. Velhasıl, ‘her şey aykırı giderse ne yaparım?’ sorusunu daima sorar.
Küçük yatırımcıyım ben, bana gerek yok demeyin.
Bu iş yalnızca Wall Street’te ekip elbiseyle oturan tiplerin işi değil. Sen de kendi çapında riskten korunabilirsin. Mesela döviz borcun varsa, biraz dolar biriktirmen bile seni muhtemel kur artışlarına karşı korur. Ya da portföyünde yalnızca pay değil, biraz da altın ya da mevduat bulundurman, seni ani düşüşlerden kurtarabilir.
Bu işin daha profesyonel bir hali vadeli süreçler oluyor.
Diyorsun ki “3 ay sonra dolar lazım bana, şimdiden şu fiyattan anlaşayım.” Sonra dolar fırlasa da umursamıyorsun, zira sen zati fiyatı sabitlemişsin. Tıpkı halde altın, petrol, buğday bile bu türlü alınabiliyor. Bilhassa şirketler bu tekniği çok kullanıyor lakin ferdi yatırımcı da borsa üzerinden yapabiliyor.
Risk almak istemeyenler, opsiyon kontratlarıyla kazanabilir.
Opsiyon dediğimiz şey, yatırımcının eline bir ‘hak’ veriyor. Diyelim ki ‘şu hisseyi 2 ay sonra 100 liradan alma hakkım olsun’ diyorsun. Lakin, zarurî değilsin. Pay 150 olursa alırsın, 80’e düşerse ‘boş ver’ dersin. Böylelikle risk almadan fırsat kovalamış oluyorsun. Hoş bir sistem, fakat biraz daha ayrıntılı bilgi gerektiriyor; baştan dalmak âlâ olmayabilir.
Bazı yatırım araçları var ki; piyasa düştükçe sen kazanıyorsun.
Mesela, borsa endeksi düşerse paha kazanan ETF’ler (buna ‘inverse ETF’ deniyor) ya da açığa satış üzere süreçler var. Bunlar biraz teknik bahisler lakin tekrar de bilmekte yarar var. Zira ‘Herkes kaybederken ben nasıl ayakta kalırım?’ sorusunun yanıtı burada.
Portföy çeşitlendirme, en sade fakat tesirli müdafaa sistemi olur.
Her yatırımcı duymuştur: “Tüm yumurtaları tıpkı sepete koyma.” Bu laf boşuna değil. Paranı yalnızca bir yere bağlarsan, o düşerse eksiksiz çökersin. Fakat dağıtırsan – biraz döviz, biraz pay, biraz altın, tahminen biraz da kripto – biri düşerken başkası yükselir, ortalama ziyanını azaltırsın. Bu da bir hedging tekniği. En kolay ve en yaygın olanı.
Şimdi diyeceksin ki “iyi de bu süreçlerin hepsi maliyetli”.
Doğru, kimilerinin komitesi var, birtakımı için teminat göstermen gerekiyor. Lakin bu bir sigorta üzere düşün, arabana kasko yaptırmak üzere. Kaza yapmazsan boşa sarfiyat lakin yaparsan hayatını kurtarır. Yani uzun vadede o küçük maliyetler seni büyük ziyanlardan koruyabilir.
Hiçbir sistem yüzde yüz garanti değil doğal.
Bazen müdafaa gayeli yaptığın yatırım da düşer, öbürleri de toparlamaz. Ancak en azından sen piyasadaki belirsizlikleri tek başına karşılamıyorsun. Bir nevi can yeleği üzere düşün. Tahminen yüzmeyi âlâ biliyorsun lakin fırtına çıkarsa o yelek seni hayatta fiyat.
Açık konuşmak gerekirse..
Eğer risk idaresini bilmiyorsan, ne kadar kâr ettiğin değerli değil. Zira bir berbat senaryo, tüm kazandığını silip süpürebilir. Ancak hedging tekniklerini bilirsen, olaylara daha geniş açıdan bakarsın. Kazanırken bile temkinli davranırsın. İşte o vakit yatırımcı değil, “profesyonel yatırımcı” olursun.
