Köy Enstitüleri, 17 Nisan 1940 tarihinde çıkarılan 3803 sayılı yasa ile kuruldu. Bu nedenle, her 17 Nisan, Köy Enstitüleri’nin kuruluş yıl dönümü olarak anılıyor. Fikri hür, vicdanı hür bireyler yetiştirmek hedefiyle yola çıkan bu eğitim devrimi, Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un vizyoner yaklaşımlarıyla şekillendi. Fakat periyodun siyasi çekişmeleri ve ideolojik tartışmaları sonucunda, Köy Enstitüleri 27 Ocak 1954’te kapatıldı.
Köy Enstitüleri kapatılmasaydı Türkiye nasıl bir yer olurdu? Her 17 Nisan’da bu ihtimali düşünmeden edemiyorum:
1. Kırsalda Eğitim İhtilali Gerçekleşirdi
Köylerde eğitim düzeyi bugün çok daha yüksek olurdu.
Hâlâ süren okuma-yazma sıkıntıları büyük ölçüde aşılmış olurdu.
Eğitim, kent merkezlerinde ağırlaşmak yerine köylere de eşit halde yayılırdı.
2. Türkiye Kendi Eğitim Modelini Dünyaya Sunardı
“İş içinde eğitim, eğitim içinde iş” modeli, bugün Finlandiya üzere ülkelerin örnek aldığı bir sistem hâline gelebilirdi.
Ezbere dayalı değil, üretken ve yaratıcı bireyler yetiştiren bir eğitim anlayışı yerleşirdi.
Pedagojik özerkliğe ve lokal gereksinimlere nazaran şekillenen bir model gelişirdi.
3. Tarım ve Mahallî Kalkınma Güçlenirdi
Köylüler daha şuurlu üreticiler olurdu.
Modern tarım teknikleri yaygınlaşır, kırsal kalkınma sürat kazanırdı.
Köyden kente göç bu kadar ağır yaşanmaz; kentlerde sıhhatsiz gecekondu mahalleleri oluşmazdı.
4. Kültürel ve Sanatsal Aydınlanma Yaşanırdı
Köy Enstitüleri, halk müziğinden tiyatroya, edebiyattan görsel sanatlara kadar çok taraflı bir kültürel eğitim veriyordu. Bu anlayış devam etseydi, Anadolu’nun her köşesinde kültürle iç içe bir hayat kurulabilirdi.
Bugün çok daha yaygın bir sanat, edebiyat ve fikir dünyasına sahip olurduk.
5. Daha Demokratik Bir Toplum İnşa Edilirdi
Köy Enstitüleri’nden yetişen bireyler, düşünen, sorgulayan ve iştirakçi yurttaşlar olurdu.
Demokratik kültür, yalnızca kentte değil, halkın her kısmında yaygınlaşırdı.
Eğitime erişim arttıkça toplumsal eşitsizlikler azalır, toplumsal barış ve dayanışma güçlenirdi.
Toplum, “Acaba şeriat mı gelecek?” üzere telaşlar yerine daha inançlı ve sağduyulu bir gelecek inşa edebilirdi.
Sonuç: Türkiye Çok Daha Farklı Bir Noktada Olurdu
Bugün eğitim sistemimizin temel sıkıntıları ortasında yer alan ezbercilik, sorgulama eksikliği ve fırsat eşitsizliği, büyük ölçüde aşılmış olabilirdi.
Köy Enstitüleri yaşasaydı, Türkiye kendi eğitim modelini oluşturmuş, kırsaldan kalkınan, okuyan, üreten ve düşünen bireylerle çok daha güçlü bir ülke hâline gelirdi.
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
