Kuzey ışıklarının ülkesi yalnızca doğasıyla değil, iktisadıyla de büyülüyor! Norveç, İsveç, Danimarka ve Finlandiya… Bu ülkeler yıllardır refah düzeyleriyle dünya sıralamalarını zorluyor. Pekala ancak nasıl?
Gelin bu İskandinav mucizesinin sırlarını birlikte bakalım!
1. Beşerler vergi vermekten kaçmıyor zira neye gittiğini çok güzel biliyorlar.
İskandinav ülkelerinde vergi oranları hayli yüksek lakin enteresandır ki bu durum insanlarda öfke yaratmıyor. Zira vergiler sahiden kamu faydasına kullanılıyor. Fiyatsız sıhhat hizmetleri, dünya standartlarında eğitim imkanları ve güçlü toplumsal yardımlar sayesinde, beşerler kazandıklarının bir kısmını devlete vermekte bir sakınca görmüyor. ‘Devlet bana bakıyor’ değil, ‘devlet benim için çalışıyor’ anlayışı hâkim.
2. Eğitim yarış değil keşif alanı olarak görülüyor.
Bu ülkelerde eğitim sistemi, ezber değil; yaratıcılık, sorun çözme ve eleştirel düşünme odaklı. Herkes eşit eğitim hakkına sahip ve üniversite eğitimi fiyatsız. Öğretmenler düzgün maaş alıyor ve mesleklerine büyük hürmet var. Hal bu türlü olunca da toplumun genel bilgi düzeyi yüksek, iş gücü kaliteli.
3. Toplumsal devlet anlayışı sahiden hayat kurtarıyor.
İskandinav ülkelerinde devletin birincil misyonu, vatandaşlarının hayat standartlarını korumak ve güzelleştirmek. İşsiz kaldığınızda, doğum yaptığınızda, hasta olduğunuzda ya da yaşlandığınızda devlet yanınızda. Örneğin Norveç’te doğum yapan bir bayan 46 hafta boyunca maaşının neredeyse tamamını alarak müsaade kullanabiliyor. Babalar için de misal haklar mevcut. Ayrıyeten çocuk bakım hizmetleri son derece gelişmiş ve desteklenmiş durumda. Yaşlılar için huzurevleri değil, onların meskenlerinde kaliteli hayat sürmeleri destekleniyor.
4. Personel hakları kutsal üzere korunuyor.
İskandinav ülkelerinde emekçi hakları yalnızca maddelerde değil, pratikte de güçlü bir formda uygulanıyor. Sendikalar çok aktif ve çalışanlar haklarını çekinmeden savunabiliyor. Patronla çalışan ortasında adil bir münasebet kurulması için her iki taraf da sorumluluk şuuruyla hareket ediyor. Mesai saatleri net, fazla çalışma kültürü yok denecek kadar az. Beşerler sabah işe gidip akşam konuta döndüklerinde çocuklarıyla vakit geçirebiliyor, hobilerine vakit ayırabiliyor. Bu da hem üretkenliği artırıyor hem de çalışanların tükenmişlik sendromuna girmesini engelliyor.
5. Tabiatla barışık kalkınma hayal değil, gerçek!
Bu ülkelerde tabiat çok kıymetli fakat yalnızca hoş olduğu için değil. Ekonomik kararlar alınırken etraf de hesaba katılıyor. Norveç’in büyük kısmı hidroelektrik güçten besleniyor, İzlanda neredeyse büsbütün yenilenebilir güçle çalışıyor. Kent planlamaları, atık idaresi, toplu ulaşım sistemleri tabiata ziyan vermeyecek biçimde tasarlanıyor. Hem etraf korunuyor, hem de bu sayede sürdürülebilir bir kalkınma sağlanıyor.
6. Bürokrasi minimumda, teknoloji maksimumda!
Devlet işleriyle uğraşmak genelde zahmetli gelir ya hani… Fakat İskandinav ülkelerinde işler o kadar sade ve dijital ki, birden fazla şeyi birkaç tıkla halledebiliyorsun. Evraklar, randevular, başvurular—hepsi dijital. Kimse “memura denk gelirim de işler aksar” gerilimine girmiyor. Sistem sade, süratli ve ulaşılabilir. Bu da halkın devletine olan inancını artırıyor. Şeffaflık burada yalnızca bir kavram değil; hayatın her alanında kendini gösteriyor.
7. Kadın-erkek eşitliği günlük hayatın bir kesimi…
Kadınlar iş hayatında, siyasette, bilimde ve daha birçok alanda etkin rol oynuyor. Zira sistem buna imkan veriyor. Tıpkı işe birebir maaş siyaseti uygulanıyor, doğum sonrası müsaade yalnızca anneye değil babaya da veriliyor. Yani meskendeki sorumluluklar da, hayattaki fırsatlar da ortak. Bu da toplumun her bireyini daha üretken, daha özgüvenli ve daha huzurlu hale getiriyor. Eşitliğin olduğu yerde huzur da tabiatıyla geliyor aslında.
8. Yenilik ve teknolojiye açık bir zihin yapısı…
İskandinav ülkeleri yeni fikirlere açık. Teşebbüsçüler destekleniyor, gençlerin fikirleri ciddiye alınıyor, devlet de teknolojik gelişmeleri finanse ediyor. İsveç’ten çıkan Spotify ya da Skype üzere platformlar tesadüf değil; bu destekleyici iklimin eseri. Üniversiteler araştırmalarla dolup taşıyor, start-up’lar birçok vakit yalnızca fikir değil, tahlil üretmeye odaklanıyor. Ve en hoşu, bu gelişmeler yalnızca büyük kentlerde değil, ülkenin genelinde yaygın.
9. Refah yalnızca maddi değil, ruhsal da!
Bu ülkelerde insanların memnun olması yalnızca “para kazanmakla” ilgili değil. Toplumda inanç ortamı var. Beşerler kendilerini pahalı, inançta ve huzurlu hissediyor. Dünya Memnunluk Raporu’nda her yıl birinci sıralarda olmaları boşuna değil. Zira sistem yalnızca çalışkan olanı değil, sıkıntı vakit geçiren insanı da kucaklıyor. Ruhsal sıhhat, toplumsal alakalar, toplum içindeki bağlar da refahın bir kesimi olarak görülüyor.
10. Bir günde olmadı, ancak sabırla oldu.
Sonuç olarak, İskandinav mucizesi o denli bir anda ortaya çıkmış bir tablo değil. Yıllar süren istikrarlı siyasetler, halkla kurulan inanç münasebeti ve sürdürülebilir bir sistemin sonucu. Elbette eksiklikleri ya da eleştirilecek istikametleri de olabilir, ancak genel olarak oluşturdukları model; refah, eşitlik, adalet ve sürdürülebilirlik üzerine kurulmuş.
