İsrail-İran çatışması devam ediyor. Ortadoğuda başlayan gerginliği dünya diken üstünde izliyor. Piyasalar, savaş tansiyonu nedeniyle karışık seyir izlerken son olarak İran’dan kritik bir adım geldi. İran, güvenlik gayesiyle Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasına onay verdi; fakat, kesin kararı şimdi verilmedi.
Peki, Hürmüz Boğazı nerede? Hürmüz Boğazı neden kıymetli, kapanırsa ne olur, hangi ülkeler etkilenir?
ABD, İran’a saldırdı. İran, riske karşı Hürmüz Boğazı’nı kapatma kararı aldı.
İsrail-İran savaşı devam ediyor. Son olarak ABD, İran’a karşı taarruz düzenledi. ABD’nin İran’daki nükleer tesislere yönelik saldırısının akabinde ülkede Hürmüz Boğazı riski giderek arttı.
İran, ABD tehlikesine karşı Hürmüz Boğazı’nı kapatma kararını onayladı.
Hürmüz Boğazı nedir?
Hürmüz Boğazı, Umman Körfezi ve Basra Körfezi’ni birbirine bağlayan boğazdır. Boğaz, eski bir inanç olan Zerdüştlüğün kutsal kitabı Avesta’da yer alan güzellik rabbinden ismini almıştı. Boğaz’ın kuzey kıyısında İran, güneyinde ise Umman yer alıyor. Hürmüz Boğazı, petrolün taşındığı stratejik ve ekonomik kıymete sahiptir.
Hürmüz Boğazı’nda 2022 yılından Mayıs 2025’e kadar günlük 17.8 milyon varil petrol ve yakıt geçiyor. Pek çok ülke ham petrolü Hürmüz Boğazı’ndan sağlıyor.
Hürmüz Boğazı kapatıldı mı?
Hürmüz Boğazı şimdi kapatılmadı. 22 Haziran 2025 tarihinde İran Meclisi Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasını oy çokluğuyla resmen onayladı. Lakin bu kararın uygulanabilmesi için son onay İran Ulusal (Yüksek) Güvenlik Kurulu tarafından verilmesi gerekiyor.
Hürmüz Boğazı neden değerli?
Hürmüz Boğazı, petrolun taşınması için kritik ehemmiyete sahip. Datalara nazaran Hürmüz Boğazı’ndan günlük 20 milyon varil ve sıvılaştırılmış gaz Hürmüz Boğazı’ndan öbür ülkelere geçiyor. Dünyadaki petrol ticaretinin ana damarı olan Hürmüz Boğazı için İran daha evvel kapatma tehdidinde bulunmuş fakat bunu hiç uygulamamıştı.
Günlük yaklaşık 20 milyon varil petrol bu boğazdan taşınır. Bu, dünya petrol arzının yaklaşık yüzde 20’si manasına geliyor. Suudi Arabistan, İran, Irak, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri başta olmak üzere dünya ülkeleri petrolü deniz yoluyla bu boğazdan geçirerek dünya pazarlarına ulaştırıyor.
Katar üzere ülkeler sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracatında Hürmüz Boğazı’nı kullanır. Boğazın kapanması, global LNG piyasasını önemli halde tesirler.
İran, vakit zaman Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidinde bulunarak Batı’ya karşı baskı ögesi oluştururken ABD, İngiltere üzere ülkeler ise boğazda deniz gücü bulundurarak güvenliği sağlamaya çalışıyor.
Bu boğaz kapansa Körfez ülkeleri petrol ve gazını diğer yollardan (karayolu, boru hattı) taşımakta zorlanır. Bu da fiyatları sıçratır ve global güç krizine yol açabilir.
Hürmüz Boğazı kapatılırsa hangi ülkeler etkilenir?
Hürmüz Boğazı kapatılırsa direkt etkilenecek ülkeler şöyle:
Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Kuveyt, Irak, Katar, Bahreyn.
Körfez’den gelen petrole büyük ölçüde bağımlı olan Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore, Tayvan, Singapur, Endonezya da etkilenir.
Dolaylı etkilenecek ülkeler ise ABD, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye. Bu ülkeler petrol fiyatlarının global ölçekte yükseleceğinden artan güç maliyetiyle karşı karşıya kalacak.
İran’ın Hürmüz Boğazı tehdidinin akabinde dünya diken üstünde. AB ve Çin’den arka arda açıklamalar geldi.
Avrupa Birliği en üst seviye diplomatı Baş Kallas, “Misilleme ve savaşın tırmanması kaygıları çok büyük, bilhassa de İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatması son derece tehlikeli ve hiç kimse için yeterli olmayacak bir şey” dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise Çin’i İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma teşebbüsünü engellemeye çağırarak, “Çin idaresi bu mevzuda aramalarını teşvik ediyorum. Şayet İran bu türlü bir adım atarsa Çin için ekonomik intihar olur” diye konuştu.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Hürmüz Boğazı ile ilgili X hesabından bir açıklama yaptı.
Bakan Mehmet Şimşek’in açıklaması şöyle oldu:
‘Artan jeopolitik gerginliklerin ekonomimize tesirlerini çok boyutlu olarak tahlil ediyor ve olası senaryoları ayrıntılı olarak kıymetlendiriyoruz.
Piyasalarda istikrarın ve ekonomimizde sağlıklı işleyişin sürdürülmesi için kurumlarımız güçlü bir eşgüdüm içinde gereken önlemleri süratli ve kararlı biçimde almaya hazırdır.
Hürmüz Boğazının kapanması durumunda senaryolar üzerinden ekonomimize yönelik yapılan spekülasyonlara lütfen prestij etmeyiniz. Programımızla ekonomimizin şoklara karşı direncini kıymetli ölçüde artırdık.
Enflasyonla uğraşta kararlıyız, dezenflasyonun devamı için gerekli tüm adımları atmaya devam edeceğiz.’
