Geleceğin mimarlarına inanın! Ben inanıyorum…
Bir davetin, bir vizyonun, bir insanlık ideali gerçekleşmesi için inanın…
Dünyayı değiştirecek çocukları nasıl yetiştiririz? Bu kolay bir soru üzere görünebilir lakin karşılığı; kalbin, aklın, teknolojinin ve kültürün buluştuğu bir eşikte batındır.
Çocuk Kalbi
Büyük filozof Carl Sagan şöyle der:
“Çocuklar doğal filozoflardır… Meraklıdırlar, tutkuludurlar, öğrenmeye açtırlar. Biz yetişkinlere düşen, bu içsel ateşi söndürmeden taraf göstermektir.”
Bugün bir çocuğun elini tuttuğunuzda, yalnızca küçücük bir vücudu değil…
Geleceği tutuyorsunuz.
Sadece bir çocuğun kalbini kazandığınızda, tahminen de tüm insanlığın kalbine dokunuyorsunuz.
Ama sorun şu ki…
Bu kalbi duymak, bu potansiyeli keşfetmek için eski usuller yetmiyor artık.
Dünya değişti. Süratle, esaslı, dijital ve yapay bir formda değişti.
Dijital Fırtınanın İçinde
Bugün çocuklarımızın birinci arkadaşları birer algoritma…
Onların oyun bahçeleri metaverse…
İlk sırdaşları ChatGPT…
İlk gerçek krizleri bir toplumsal medya yorumuyla başlıyor.
UNESCO diyor ki: “Bugünün çocuklarının %78’i hergün yapay zeka sistemleri ile etkileşim içinde. Fakat bunu farkında bile olmadan yapıyorlar.”
McKinsey ise şunu ekliyor: Bugün doğan çocukların %65’i, şimdi icat edilmemiş mesleklerde çalışacak.
Oxford Üniversitesi’nin datalarına nazaran, bir genç 15–20 kez meslek değiştirecek.
Peki soruyorum size:
Böylesine bilinmeyen bir geleceğe, çocuklarımızı hangi kılavuzla hazırlayacağız?
Geleceğin Haritası
Yanıtımız şudur: Duygusal zekâ.
Beyni şekillendiren teknolojidir. Lakin ruhu inşa eden sevgidir.
Ekran, bilgi sunar… Şevkat ise, karakter kurar.
Harvard Üniversitesi’nin çocuk gelişimi araştırmalarına nazaran, birinci 3 yılda beynimizde saniyede 1 milyon sinaptik temas kurulur.
Bu irtibatların temel gereci ise oyuncak değil, yazılım değil…
İlişkidir. Temastır. İnançtır.
Duygusal zekâ, dijital çağın karşısında savunmasız kalmayacak bir iç pusuladır.
Finlandiya bunu gördü.
Eğitim sistemini testlere değil, çocukların mutluluğuna nazaran yine kurdu.
Şimdi dünya çapında bir referans oldu.
Biz neyi bekliyoruz?
Kolektif Bilgelik
Oysa bizim elimizde bir hazine var.
Bir çocuk sadece meskende değil, mahallede büyür bizde.
Bir çocuğa yalnızca ailesi değil, bütün toplum göz kulak olur.
Hatırlayalım: İmece kültürü.
Komşunun çocuğu ağladığında, birinci yardıma gelen annemiz değil miydi?
İTÜ’nün araştırmasına nazaran, imece kültürünün yaşadığı bölgelerde büyüyen çocuklar daha fazla toplumsal sorumluluk alıyor.
Daha dayanışmacı, daha işbirlikçi oluyor.
İşte bu yüzden, Doğu’nun kolektif ruhuyla, Batı’nın ferdi hak ve söz özgürlüğünü dengeleyerek yürümeliyiz.
Kültürel sentez, geleceğin anahtarıdır.
Dost mu, Düşman mı?
Bir başka kritik alan: Toplumsal medya.
Bir jenerasyon, Instagram filtrelerinde kusursuzluğu ararken, kendi iç sesini bastırıyor.
TÜİK datalarına nazaran, 10–14 yaş ortası çocuklarımız günde 2,5 saat toplumsal medyada. Lakin tahlil bu çocukları toplumsal medyadan koparmak değil.
Çözüm: Onlarla birlikte dijital dünyayı keşfetmek.
Sabancı Üniversitesi’nden Dr. Zeynep Kara’nın dediği üzere:
“Koruma evresi bitti. Güçlendirme zamanı başladı.”
Tehlike mi, Araç mı?
Yapay zekâyı kaygıyla değil, ahlakla şekillendirmeliyiz.
Stanford Üniversitesi araştırması gösteriyor ki, yapay zekâ takviyeli öğrenme araçları kullanıldığında çocukların öğrenme suratı %40 artıyor. Ancak birebir vakitte eleştirel düşünme kapasitesi %15 düşebiliyor.
Dr. Cem Karakaş’ın şu kelamı hepimize ders olmalı:
“Algoritmalar bedelleri öğrenemez. Onlara pahaları biz öğretiriz.”
O hâlde misyon bizde.
Ebeveynlerde, öğretmenlerde, liderlerde…
Ebeveynlere Yol Haritası
Gelin birkaç somut adımla bu seyahati daha güçlü kılalım:
-
Çocuğunuzla birlikte yapay zekâyı deneyimleyin. Onunla ChatGPT’ye soru sorun. Kod yazın. Onu pasif değil, faal kullanıcı yapın.
-
Dijital dünya için bir aile mutabakatı yapın. Yasak koymayın; kurallar belirleyin. Ne vakit, ne kadar, neyle…
-
Haftada bir gün “Dijital Detoks” yapın. Tabiata çıkın. Ekran değil, yapraklara dokunsunlar. Taş toplasın, rüzgarı dinlesin.
-
Duygular hakkında konuşun. Duygusal zeka öğrenilmez sanılıyor. Hayır! Öğretilir, yaşatılır.
-
Çocuklarınızı farklı kültürlerle tanıştırın. Bırakın Afrika’dan bir masal dinlesin, Japon origamisi yapsın, Mevlana’nın şiirini okusun.
Geleceği İçten İnşa Etmek
Dünya Meteoroloji Örgütü’ne nazaran, bugünün çocukları ömürleri boyunca 2-3 derecelik global ısınmaya tanıklık edecek.
Onları hazırlamak, sırf teknoloji öğretmekle değil, onlara doğayı, sevgiyi, dayanıklılığı, şefkati öğretmekle mümkündür.
Geleceği değiştirecek çocuklar yetiştirmenin yolu, onlara yalnızca bilgi değil; ilham, umut ve istikamet verebilmektir.
Unutmayın:
Çocuklar geleceğin projeleri değildir. Geleceğin öznesidir.
Nihayetinde bizim en büyük sorumluluğumuz, onlara yalnızca dünya bırakmak değil…
Onlara, dünyayı değiştirme hamaseti bırakmaktır.
Linkedln
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün müelliflerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
