Çarpık kentleşme denilince akla birinci İstanbul geliyor. Plansız kentleşme zelzele için en büyük tehlikeyi barındırıyor. İstanbul’da bilhassa Avrupa yakasında bitişik nizamlı yapıları sıklıkla görüyoruz. Bu binaların inançlı olup olmadığı ise merak ediliyor. Kimisine nazaran birbirine bitişik binalar mümkün zelzelede birbirine dayanak oluyor ve sarsıntısının az hissedilmesine neden oluyor. Pekala gerçek bu türlü mi? Birbirine bitişik binalar zelzelede tehlikeli mi? İşte bina güvenliğine dair merak edilen sorular ve cevapları.
Kaynak: Hürriyet’ten İsmail Sarı’nın haberi.
Konut güvenliği 23 Nisan İstanbul zelzelesinin akabinde tekrar gündemde.
İstanbul’da meydana gelen korkutan sarsıntının akabinde vatandaşlar oturdukları binaların inançlı olup olmadığını merak ediyor. Megakentte binaların birçoğu 1999 ve öncesi yapılan binalar. Konut yaşı tehlikeyi artırırken çarpık kentleşmenin başaktörü İstanbul’da tedirginlik giderek artıyor.
İstanbul’da bitişik nizamlı yapılara dair de sorular giderek artıyor. Birbirine yapışık binalar zelzelede tehlikeli mi yahut inançlı mi sorusu ise karşılık bulmayı bekliyor.
İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi, Yapı ve Zelzele Mühendisliği Laboratuvarı’nda vazifeli Prof. Dr. Ercan Yüksel, Hürriyet’ten İsmail Sarı’nın sorularını yanıtladı.
Birbirine bitişik binalar sarsıntıda tehlikeli mi?
Toplumda birbirine bitişik yapılan daha inançlı olduğu fikri hakim lakin Prof. Dr. Yüksel, bu fikrin yanlış olduğunu şu sözlerle anlatıyor:
‘Binaların mühendislik hesapları yapılırken hepsinin tekil bloklar olarak yani birbirinden başka biçimde tasarlanması gerek. Zira zelzele hareketi üzere bir tesir geldiğinde binalar, öngörmüş olduğumuz çerçevedeki yer değiştirmeleri yani yatay deplasmanları yapabiliyor olmalı. Ama bitişik nizamda buna pek imkan olmuyor. Binalar farklı vakitlerde yapıldıkları için örneğin döşeme düzeyleri birebir hizaya bile gelmemiş olabiliyor. Bu çok tehlikeli bir durum.’
Prof. Dr. Yüksel’e göre bitişik nizamlı yapılarda blokların kenar kısımları her vakit daha fazla risk barındırıyor. Uçta olan kısımların sarsıntıda yıkılma mümkünlüğü daha fazla. Bunun nedeni ise öbür kısımlarda kolon kırılma ihtimali olsa da bu binalara birbirine yaslanan kütle transferi yapan sisteme dönüşür.
– Binaların ortasında uzaklık ne kadar olmalı?
‘5 katlı bir bina düşünelim, solundaki yapının da 25 santimetre deplasman yapma özelliği bulunsun. Yani yandaki bina zelzele esnasında 25 santimetre sağa sola vuracak. Mevcut binanın da sarsıntı sırasında bunu yapma ihtimali var. O nedenle tüm sallantı hesaplarının yapılıp ortaya aşikâr bir güvenlik toleransı da konarak çıkan sonuca nazaran binaların ortasında bırakılacak uzaklığın belirlenmesi gerekiyor.’
– Hangi çatlaklar risk taşıyor?
Kiriş ve kolonlarda oluşan çatlaklara çok dikkat edilmesi gerekiyor. Bilhassa kirişlerin her iki ucuna dikkat edilmeli.
