TBMM’de Talat Paşa tartışması gerçekleşti. Tartışma gerginliğe neden olurken cezalar ve siyasi isimlerden açıklamalar arka arda geldi. Bu gelişmelerin akabinde Talat Paşa’nın kim olduğu araştırılmaya başlandı. Pekala Talat Paşa kimdir, ne yaptı? TBMM’de Talat Paşa tartışması ne?
Talat Paşa kimdir?
Mehmed Talat, 1 Eylül 1874 yılında Edirne’nin Kırcaali kentinde dünyaya geldi. Babası Ahmed Vasıf Efendi, kadılık vazifesini yürütüyordu. Birinci eğitimini Vize’de nazaran Mehmed Talat, Edirne Askeri Rüştiyesi’ni bitirdi. 1898 ile 1908 ortasında, Selanik Postanesinde posta memuru olarak vazife yaptı. Bu posta ünitesinde 10 yıl hizmet ettikten sonra,Selanik Postane başkanı oldu. Mehmed Talat ayrıyeten âlâ derece Fransızca ve Rumca konuşuyordu.
Jön Türklerden etkilenen Mehmed Talat, alt seviye bürokrat ve zabitlerden oluşan bir muhalefet örgütlenmesine katıldı. 1896 yılında üç yıl mahpus cezasına çarptırılan Mehmed Talat, Selanik’e sürüldü.
Selanik Hukuk Mektebi’ne devam eden Mehmed Talat, 1903’te İtalyan Obediyası’na bağlı Macedonia Risorta mason locasına girdi. Pek çok kaynağa nazaran ise Mehmed Talat Bektaşi tarikatına katıldı. Her iki kanalı da muhalif siyasi örgütlenme için kullandı.
1906 yılında Selanik’te sonradan adı Osmanlı Hürriyet Cemiyeti olacak örgütü kurdu. 1908 ihtilalinden sonra kurduğu örgüt Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti ismini aldı.
1908 seçimlerinde memleketi Edirne’den aday olmuş ve doksan oy alarak Meclis-i Mebusan’a girdi.
Talat Paşa ne yaptı?
Balkan Savaşı sırasında istekli asker olarak Edirne’de vazife aldıysa da siyasi propaganda yaptığı gerekçesiyle İstanbul’a geri gönderildi. Bâb-ı Âlî Baskını’nın düzenleyici ve uygulayıcıları ortasında yer aldı.
Enver Paşa ve Cemal Paşa ile birlikte Üç Paşalar iktidarını kurdu. İttihat ve Terakki Cemiyetinin teşkilatı yoluyla Rumları ürkütüp göçe sevk etti; boşalan yerlere Makedonya Türklerini yerleştirdi.
Osmanlı tarihinde sadrazamlığa getirilen birinci mebus oldu.
Talat Paşa’nın ölümü
Taşnak Partisi’nin İttihat ve Terakki erkanının öldürülmesi kararı üzerine Soğomon Tehliryan, 15 Mart 1921 tarihinde Talat Paşa’yı Berlin’in Charlottenburg semtindeki meskeninin önünde öldürdü.
TBMM’nin 1926 yılında kabul ettiği bir kanunla ailesine konut tahsis edildi ve şehit aylığı bağlandı.
TBMM’de Talat Paşa Tartışması Ne?
Geçtiğimiz günlerde TBMM Genel Kurulu’nda kanun teklifi görüşmeleri sırasında Talat Paşa tartışması yaşandı.
DEM Parti Mardin Milletvekili George Aslan, Talat Paşa’nın yüzbinlerce Ermeni’nin vefatında sorumlu olduğunu söyleyerek Mansur Yavaş’ın Talat Paşa’nın anıtını yaptırmasına reaksiyon gösterdi.
Bu sözler üzerine İYİ Parti Manisa Milletvekili Şenol Sunat, Aslan’a reaksiyon göstererek, “Görüyoruz ki bu kürsüye çıkan birtakım partilerin mensupları tarihi saptırarak ve Ulu Türk milletine iftira atarak ve burada hainleri kutsayarak konuşma yapmamalıdır. Şunu bilin ki Türk milleti olarak ne Talat Paşa’ya ne kelamda Ermeni soykırımı denilen ve yabancı kaynakların emperyal güçlerin sizlerin beyinlerine soktukları bu iftiraları asla Türk milleti kabul edemez’ dedi.
DEM Parti, Sunat’a tepki gösterdi. İYİ Parti Denizli Milletvekili Yasin Öztürk ise TBMM Başkanvekili Tekin Bingöl’e reaksiyon gösterdi.
Talat Paşa tartışması TBMM dışına da taştı. Zafer Partisi Genel Lideri Ümit Özdağ, Talat Paşa anıtında açıklama yaptı. Özdağ, “Talat Paşa, Türk tarihinin en kıymetli yakın tarihteki başkanlarından, devlet adamlarından birisidir. Ulusal şehidimizdir, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 1926’da aldığı kararla. Artık, Talat Paşa’nın ulusal şehit olduğu kararını alan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Genel Heyetinde bir DEM’li milletvekili Talat Paşa’ya hakaret etti. Bu kabul edilebilir bir davranış değildir” diye konuştu.
